samedi, février 15, 2025

De Mijnen / Les mines


Ik ben geboren in een mijnstreek in Frankrijk. Nee, ik ben niet geboren in de Creuse, maar in Valenciennes, in Noord-Frankrijk. Ook in Nederland speelde mijnbouw een belangrijke rol, vandaar dat dit onderwerp op deze blog een plek verdient.

Toen ik deze week een Franse tv-film keek, besefte ik hoe belangrijk deze sector is voor de regio Hauts-de-France. Deze nieuwe naam voor de regio lijkt mij nog steeds vreemd... Voor mij blijft het vooral Nord-Pas-de-Calais. De mijnen zijn wel overal in Frankrijk aanwezig. Hier is een kaart met hun locaties.

Het landschap van Raismes, waar ik een tijdje met mijn ouders heb gewoond, draagt ​​nog steeds de sporen van dit mijnverleden. Ik kan me nog herinneren dat ik als majorette voor de fanfare stond in de straten van de mijnwerkersdorpjes. De ‘corons’, deze typische arbeiderswoningen, vormden emblematische wijken van het mijnbouwurbanisme. Een goed voorbeeld is de wijk Sabatier. Deze identieke huizen, die langs de wegen of rond binnenplaatsen stonden, stonden vaak als rijtjeshuizen. Ze hadden allemaal een tuintje, waarin ze groenten verbouwden en een paar kippen hielden. Sommige mijnstadjes boden echter vrijstaande of twee-onder-een-kapwoningen aan, die allemaal eigendom waren van de kolenbedrijven.

Ik herinner mij ook de "cross" (een crosscountryrace) in de herfst, door het bos, bij de "terrils" (steenbergen) en de vijvers, die zo kenmerkend zijn voor mijnbouw landschappen. De lucht was fris en vochtig en de geur van de natuur was overal aanwezig: die van paddenstoelen, natte bladeren, bomen vol vochtigheid...

De mijn was ook een moeilijke sociale realiteit. Ik herinner mij de moeilijkheden van de families van sommige vrienden en vriendinnen, zonen en dochters van mijnwerkers. De sluiting van de mijnen bracht hen in de problemen. En dan waren er nog de verhalen van de vorige generatie, over ongelukken met mijngas, ziektes als silicose en zware werkomstandigheden op dieptes van 330 meter tot 1,2 kilometer onder de grond.

Ik herinner me ook de cafés, waar het vanaf de ochtend, wanneer de nachtarbeiders vertrokken, erg druk was. We speelden er tafelvoetbal en flipperkast en wij, de kinderen, kwamen voor een paar centen snoep kopen.

De verhalen van de mijnwerkers in Noord-Frankrijk zijn zeer goed beschreven door auteurs als Émile Morel, Émile Zola en Hector Malot. Deze schrijvers hebben een aantal prachtige pagina's gewijd aan die bijzondere omgeving.




Je suis née dans une région minière de France. Non, je ne suis pas née en Creuse, mais à Valenciennes, dans le Nord de la France. Les mines ont aussi joué un rôle important aux Pays-Bas, ce qui fait que ce sujet a toute sa place sur ce blog.


En regardant un téléfilm français cette semaine, je me suis rendu compte à quel point cette industrie était essentielle pour la région des Hauts-de-France. Ce nouveau nom de région me semble d’ailleurs toujours étrange... Pour moi, cela reste avant tout le Nord-Pas-de-Calais. Pourtant, l’exploitation minière était largement répandues en France. Voici une carte de leurs emplacements.


Le paysage de Raismes, où j’ai vécu un certain temps avec mes parents, porte encore aujourd’hui les traces de cette histoire minière. Je me souviens avoir fait la majorette devant la fanfare dans les rues bordées de corons. Les corons, ces habitations ouvrières typiques, formaient des quartiers emblématiques de l’urbanisme minier. Le quartier Sabatier en est un bon exemple. Ces maisons identiques, alignées le long des routes ou regroupées autour de cours, étaient souvent mitoyennes. Elles possédaient toutes un petit jardin, qui servait aussi bien à cultiver des légumes qu'à élever quelques poules. Cependant, certaines cités minières proposaient des habitations individuelles ou jumelées, appartenant toutes aux compagnies houillères. 


Je me rappelle aussi les courses de cross en automne, dans la forêt, près des terrils et des mares, ces paysages si caractéristiques des régions minières. L’air était frais et humide, et l’odeur de la nature envahissait tout : celle des champignons, des feuilles mouillées, des arbres chargés d’humidité...


La mine était aussi une réalité sociale difficile. Je me souviens des difficultés économiques des familles de certains copains et copines, fils et filles de mineurs. La fermeture des mines les plongeait dans la difficutée. Et puis, il y avait les récits de la génération précédente, qui parlait des accidents de grisou, des maladies comme la silicose, et des conditions de travail éprouvantes, à des profondeurs allant de 330 mètres à 1,2 km sous terre.


Je me souviens aussi des cafés, animés dès le matin à la sortie des travailleurs de nuit. On y jouait au baby-foot et au flipper, et nous, les enfants, on venait y acheter des bonbons avec quelque centimes.

Les histoires des mineurs du Nord de la France ont été tres bien décrites par des auteurs comme Émile Morel, Émile Zola ou Hector Malot. Ces grands écrivains ont consacré de très belles pages à cet univers si particulier.

Plus d'info sur les corons

Plus d'infos sur les mines en France 


Aucun commentaire: